Tên tiếng việt: Bí kỳ nam, Kỳ nam kiến, Củ tự nhiên
Tên khoa học: Hydnophytum formicarum Jack.
Họ: Rubiaceae (Cà phê)
Công dụng: Chữa viêm gan, mật, đau bụng, ho, đau nhức gân xương (Thân phù).
Mô tả
- Cây phụ sinh, cộng sinh với kiến. Thân phình thành củ lớn, mặt ngoài sần sùi. Lá mọc đối, gốc thuôn, đầu tù; phiến lá dày, nhẵn bóng. Lá kèm sớm rụng.
- Hoa không cuống, mọc tụ họp 4-5 cái ở nách lá, màu trắng. Quả nhỏ, hình trụ hơi dài, khi chín màu da cam.
- Mùa hoa quả: Tháng 12-1.
Bộ phận dùng
- Thân phình thành củ do kiến đục làm tổ, tạo thành hốc, lỗ – Caulis Hydnophyti.
Nơi sống và thu hái
- Cây mọc hoang, bám vào các cây gỗ trong rừng thứ sinh ở miền Nam nước ta. Thu hái thân, thái mỏng, phơi đến gần khô thì phơi tiếp trong râm. Khi dùng đem thuốc tẩm qua nước đang sôi, rồi sao vàng.
Tính vị, tác dụng
- Tác dụng lợi tiểu, tiêu viêm kháng sinh, sát trùng.
Công dụng, chỉ định và phối hợp
Thường dùng chữa:
1. Viêm gan, đau gan, vàng da
2. Ðau nhức gân xương, bong gân, thấp khớp
3. Ðau bụng, ỉa chảy
Liều dùng 6-12g, sắc uống hoặc nấu cao uống.